Jak zasiejesz – tak zbierzesz

Szybko zbliża się kolejna pora siewów zbóż ozimych. Rolnicy jak co roku stają przed dylematem, gdzie zainwestować pieniądze, aby uzyskać z nadwyżką zwrot poniesionych kosztów.

Obecnie najkorzystniejszą inwestycją jest zakup materiału siewnego najwyżej plonujących odmian. Wzrost plonów roślin uprawnych w ostatnim dwudziestoleciu w 52% zależy od postępu hodowlanego, tj. od uprawy nowych odmian. Wpływ postępu hodowlanego na wzrost plonów ziarna pszenicy ozimej w latach 1999-2017 można prześledzić na wynikach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego w województwie opolskim na intensywnym poziomie agrotechniki. W tabeli zestawiono średnie plony ziarna dla odmiany najwyżej i najniżej plonującej. Pszenicę uprawiano w stanowisku po rzepaku ozimym, stosując przez wszystkie lata taki sam poziom nawożenia mineralnego i 3-krotny oprysk fungicydami, które z upływem lat się zmieniały.

Postęp hodowlany

W okresie badań kilkakrotnie zmieniał się dobór odmian. W miejsce starych co roku wchodziły nowe kreacje – lepiej wykorzystujące nawożenie, bardziej odporne na wyleganie i choroby oraz o lepszych parametrach jakościowych ziarna. Najplenniejsza z nich w ostatnim 4-leciu wydała plon 112,1 dt/ha, tj. o 20% wyższy w porównaniu do pierwszej serii doświadczeń – lata 1999-2003. Jeszcze wyższy przyrost plonów zanotowano u odmian najniżej plonujących – 132%. Podobne przyrosty plonów stwierdzono u pozostałych gatunków zbóż ozimych. Potencjał najnowszych odmian gatunków zbóż ozimych jest bardzo wysoki. W 2017 roku w PDO w SDOO Głubczyce (urodzajna gleba) najwyżej plonujące odmiany zbóż ozimych wydały następujące plony: pszenica – 132,4 dt/ha, jęczmień – 143,4 dt/ha, pszenżyto – 129,9 dt/ha i żyto – 131,2 dt/ha. Nikogo nie zaskakują już plony pszenicy ozimej na polach produkcyjnych rzędu 110-120 dt/ha. Olbrzymi postęp w hodowli, a w rezultacie plenności żyta i innych nowych gatunków, nastąpił między innymi dzięki wykorzystaniu zjawiska heterozji. Odmiany heterozyjne, nazywane też mieszańcowymi lub hybrydowymi, charakteryzują się znacznie wyższym potencjałem plonowania niż populacyjne. U żyta różnica plonów między odmianami mieszańcowymi a tradycyjnymi – populacyjnymi wynosi 20-30%. W gestii rolnika pozostaje zastosowanie takiej agrotechniki, która umożliwi wykorzystanie potencjału plonotwórczego nowych odmian.

Czym się kierować przy wyborze odmiany do siewu?

Odmiany zbóż zachowują swoje wysokie walory użytkowe tylko przez okres 3-5 lat, niektóre dłużej. W pierwszej kolejności należy wysiewać najnowsze – przebadane przez COBORU, które potwierdzają wysoką wartość użytkową w Porejestrowych Doświadczeniach Odmianowych (PDO).

tekst i fot. dr Władysław Kościelniak
doradca rolny

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 09/2020 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”