Kierunki hodowli zbóż jarych

W pracach hodowlanych dąży się do poprawy wielu cech i właściwości odmian, trudno jednak osiągnąć wszystkie zamierzenia jednocześnie. Wyhodowanie nowej kreacji jest procesem złożonym i długotrwałym. Stąd też dostępność odmian spełniających nowe wymagania będzie rozłożona w czasie.

W ostatnich latach obserwuje się spadek powierzchni uprawy zbóż jarych. Jeszcze w 2017 r. wynosiła ona 2,7 mln ha (39% pięciu podstawowych zbóż z mieszankami), a w 2021 r. już tylko 1,8 mln ha (28%). Spadek dotyczył wszystkich gatunków, z wyjątkiem owsa. Na zmiany w strukturze zasiewów zbóż wpływ ma wiele czynników, w tym m.in. powtarzające się coraz częściej w naszym kraju susze (szczególnie dotkliwe w latach 2018-2019). Choć zboża ozime cechują się wyraźnie wyższym potencjałem plonowania, to jednak znaczenie zbóż jarych nadal jest bardzo duże.

O opłacalności decyduje głównie plon

Podstawowym celem prac hodowlanych jest poprawa plenności, która w największym stopniu decyduje o opłacalności uprawy. Istotna jest także jakość plonu (zwłaszcza w przypadku uprawy pszenicy na cele chlebowe i jęczmienia na cele browarne). Ważną rolę odgrywa odporność lub tolerancja odmian na stresy biotyczne (choroby, szkodniki) i abiotyczne (niskie i wysokie temperatury, niedobór i nadmiar opadów, jakość gleby). W warunkach zmieniającego się klimatu i nasilania zjawisk ekstremalnych, pożądana jest szybka regeneracja odmian po ustąpieniu stresu. W pracach hodowlanych niezwykle trudno połączyć wszystkie korzystne cechy. Stąd tak duża liczba zarejestrowanych odmian, które muszą spełniać zróżnicowane oczekiwania rolników, a także przemysłu rolno-spożywczego.

mgr inż. Andrzej Najewski

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej

Fot. Fiedler

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”