Nakarm rzepak przed zimą

Już w okresie jesiennym rzepak ozimy wymaga dobrego odżywienia w składniki pokarmowe: makro- i mikroelementy. O ile te pierwsze roślinom powinny być dostarczone doglebowo, to te drugie najskuteczniejszej jest aplikować dolistnie. 

Jeżeli chodzi o mikroelementy, to rzepak ozimy jest bardzo wrażliwy na niedobór boru (B) i odznacza się dużą wrażliwością na niedobór manganu (Mn). Powszechnie wiadomo, że bor jest najbardziej deficytowym mikroelementem w naszych glebach. Jest trudniej dostępny na glebach o odczynie zasadowym niż kwaśnym czy lekko kwaśnym. Jego dostępność może zmniejszać też niedobór wody w glebie. Stanowiska mogą być szczególnie ubogie w bor przyswajalny, gdy często uprawia się na nich rzepak ozimy oraz burak cukrowy, czyli te gatunki, które pobierają znaczne ilości tego mikroelementu. Niedobór boru nasila brak stosowania nawozów naturalnych, a przede wszystkim obornika. Najważniejszym efektem braku dostatecznej ilości składnika w okresie jesiennym jest słaby rozwój systemu korzeniowego rzepaku, co przekłada się na gorsze pobieranie wody i składników pokarmowych.  

Niedoborów manganu można się spodziewać na glebach o pH powyżej 5,5 (jest niedostępny dla roślin przy pH 6,0 i wyższym), natomiast z gleb zakwaszonych jest łatwo wymywany. Problemy z dostępnością składnika mogą wystąpić na polach, na których niedawno wykonano wapnowanie. O ten drugi przypadek w przypadku rzepaku ozimego jest trudniej, bo zwykle nie stosuje się bezpośrednio pod tę roślinę nawozów wapniowych.

Dokarmianie dolistne jest opłacalne

W latach 2016-2019 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady należącej do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach (obecnie Uniwersytetu w Siedlcach) przeprowadzono doświadczenie polowe, w którym oceniano w wpływ różnych wariantów dokarmiania dolistnego na plonowanie i opłacalność produkcji rzepaku ozimego. Autorzy największy plon nasion uzyskali stosując mieszaninę nawozów dolistnych Siarkomag i Bormax oraz aminokwasu Aminoplant – 3,77 t/ha, a najmniejszy na obiekcie kontrolnym (bez dokarmiania dolistnego) – 3,18 t/ha, wzrost plonu wyniósł 18,5% (tab. 1.). Nadwyżka bezpośrednia z 1 ha uprawy rzepaku ozimego wynosiła od 1392 zł/ha (obiekt kontrolny) do 2156 zł/ha (mieszanina nawozów dolistnych Siarkomag i Bormax oraz aminokwasu Aminoplant). Natomiast dochód z uprawy 1 ha, wliczając dopłaty bezpośrednie wynosił od 1896 zł/ha na obiekcie kontrolnym do 2660 zł/ha w wariancie 3.

Co i jak zastosować?

Oferta nawozów mikroelementowych dedykowanych do stosowania dolistnego w uprawie rzepaku ozimego jesienią jest bardzo bogata (tab. 2.). Nawozy w formie płynnej są oczywiście łatwiejsze do stosowania niż w formie stałej. Główną cechą, którą należy pod uwagę przy wyborze produktu, nie powinna być jego cena, ale zawartość potrzebnych mikroelementów. Jeśli produkt zawiera znaczne ilości makroelementów, to brakuje miejsca dla mikroelementów. Ze względu na duże ilości pobieranych makroelementów powinny być one stosowane doglebowo, a rośliny powinny je pobierać, podobnie jak wodę, poprzez rozbudowany system korzeniowy.

tekst i fot. dr hab. inż. Arkadiusz Artyszak, prof. SGGW
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 08/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”