Perspektywy uprawy sorga w Polsce

Sorgo jest piątym najważniejszym gatunkiem zboża na świecie. W Europie jego uprawa odgrywała dotychczas podrzędną rolę, jednak w ostatnich latach w miarę rozwoju prac nad dostosowaniem tego gatunku do potrzeb nowoczesnego rolnictwa pojawiają się nowe trendy w uprawie i wykorzystaniu, co rokuje wzrost zainteresowania uprawą tej rośliny.

Sorgo zwyczajne zostało udomowione w środkowej Afryce. Stało się podstawowym zbożem tego kontynentu i stanowi podstawę wyżywienia wielomilionowych rzesz ubogiej ludności z suchych i gorących rejonów. Sorgo, z racji pochodzenia, najlepsze dla siebie warunki znajduje w strefie międzyzwrotnikowej: Afryka, Indie, Azja Południowo-Wschodnia oraz Ameryka Środkowa i Południowa. Afrykańskie uprawy sorga stanowią 71% powierzchni światowej, ale ponieważ jest ono uprawiane najczęściej w rejonach, gdzie brakuje wody, plonuje nisko – na poziomie ok. 10 dt/ha. Powierzchnia uprawy sorga na świecie wynosi 41 mln ha (według
FAOSTAT 2022), przy średnich plonach ok. 14 dt/ha.

Formy ziarnowe i zielonkowe

Spośród licznych form sorga, największe znaczenie gospodarcze ma sorgo zwyczajne, inaczej dwukolorowe (Sorghum bicolor ssp. bicolor). W rejonach o ciepłym, a zwłaszcza gorącym klimacie jest typowym zbożem uprawianym na ziarno. W klimacie umiarkowanym wczesne formy mogą być uprawiane na ziarno, a nieco późniejsze na kiszonkę lub ziarno (podobnie jak kukurydza).

Drugi podgatunek to trawa sudańska, inaczej sorgo sudańskie (S. bicolor ssp. drummondi). Jest to odrastająca roślina (jedno-, trzykośna), o delikatniejszej budowie, najczęściej użytkowana na zielonkę lub siano. W nowoczesnym rolnictwie trawa sudańska ma dziś mniejsze zastosowanie, natomiast coraz bardziej popularne są jej mieszańce z sorgiem, które mają pośrednie cechy między obu formami rodzicielskimi: są średnio wysokie, ale delikatniejszej budowy niż sorgo, oraz mniej się krzewią niż trawa sudańska. Mogą być uprawiane zarówno na kiszonkę, jak i na ziarno.

Duży postęp odnośnie do zmniejszenia wymagań cieplnych uzyskany w wyniku prac hodowlanych stworzył warunki do ekspansji sorga ziarnowego w rejony intensywnego rolnictwa strefy umiarkowanej. Opracowanie zasad nowoczesnej agrotechniki i coraz wyższe plonowanie spowodowały, że od kilkunastu lat coraz więcej sorga uprawia się
w: USA, Argentynie i Australii. Obserwuje się też wzrost zainteresowania nim w Europie. W Unii Europejskiej powierzchnia uprawy sorga ziarnowego póki co nie jest zbyt duża (125 tys. ha w 2022 r., ale już 215 tys. ha w roku 2024 (wg www.ipad.fas.usda.gov). Najwięcej uprawia się go
we: Francji, Włoszech i Rumunii. Plony ziarna uzyskiwane
w UE są stosukowo wysokie – średnio 50-55 dt/ha, a np. we Włoszech w 2020 r. wyniosły średnio 71 dt/ha.

Ma wiele zalet

W rolnictwie Europy sorgo jako względnie nowa roślina uprawna wnosi szereg korzystnych cech. Jako roślina toru C4 potrafi nawet lepiej niż kukurydza wykorzystywać dostępną wodę. Ma bardziej rozbudowany system korzeniowy, który zapewnia sprawne pozyskiwanie wody i składników odżywczych, a gruba warstwa wosku pokrywająca rośliny zabezpiecza przed utratą wody. Podczas długich okresów suszy, dla zmniejszenia parowania może zamykać aparaty szparkowe na liściach i nadal przeprowadzać fotosyntezę.

tekst i fot. prof. dr hab. Tadeusz Michalski
Polski Związek Producentów Kukurydzy

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 02/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”