Popraw efektywność wykorzystania azotu

Podstawowym zabiegiem agrotechnicznym, któremu towarzyszy duża emisja gazów cieplarnianych, jest nawożenie, w tym głównie nawożenie azotem.

Produkcja roślinna i zwierzęca generują duże ilości gazów cieplarnianych, które przyczyniają się do zmian klimatu. Z drugiej strony rolnictwo także odczuwa skutki zmian klimatycznych przejawiające się między innymi wzrostem średnich temperatur powietrza, występowaniem ekstremalnych zjawisk pogodowych, niekorzystnymi zmianami rozkładu czasowego i przestrzennego opadów, ograniczoną dostępnością wody oraz nasileniem występowania agrofagów.

Porównując ilościowo emisje trzech podstawowych gazów cieplarnianych, tj.: dwutlenku węgla (CO₂), metanu (CH₄) i podtlenku azotu (N₂O), należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na wpływ każdego z nich na zmiany klimatyczne. Znaczenie wpływu N₂O i CH₄ na tworzenie efektu cieplarnianego wynika z ich wysokiego wskaźnika potencjału globalnego ocieplenia w stosunku do CO₂ i wynosi odpowiednio 298 i 25 ton CO₂eq (co oznacza, że jedna tona emitowanego N₂O odpowiada 298 t CO₂, a jedna tona CH₄ 25 t
CO₂). Wyzwaniem dla współczesnego rolnictwa są działania mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystania składników pokarmowych z aplikowanych nawozów, zmniejszenie negatywnych zmian w środowisku przyrodniczym wskutek ograniczenia emisji GHG i biogenów (N i P). Generalnie im większa efektywność wykorzystywania azotu, tym mniejsze emisje, i odwrotnie. Presja rolnictwa na środowisko jest nieunikniona, jednak negatywne skutki jej oddziaływania na jakość wód, gleby oraz powietrza można łagodzić poprzez wdrożenie zasad racjonalnej gospodarki nawozowej, rozumianej jako świadome zarządzanie składnikami pokarmowymi w obrębie pola, regionu czy kraju, dla uzyskania optymalnego poziomu produkcji, z poszanowaniem naturalnych zasobów przyrody.

Zasada 4R

Aktualna sytuacja rynkowa dotycząca produkcji, a także możliwości zakupu wszystkich grup nawozów jest bardzo trudna zarówno ze względów ekonomicznych, jak również ograniczonej ich dostępności w punktach sprzedaży. Stan ten jest konsekwencją toczącej się wojny w Ukrainie i zwiększających się cen gazu z Rosji, które wzrosły dziesięciokrotnie w porównaniu do roku poprzedniego. W rezultacie ceny wszystkich grup nawozów mineralnych wzrosły wielokrotnie, ale w największym stopniu dotykają nawozów azotowych. Obecnie trudno jest podać aktualną cenę zakupu określonego produktu, gdyż niezależnie od asortymentu w punktach sprzedaży obowiązuje cena na dany dzień. Panująca od kilku miesięcy sytuacja rynkowa przełoży się zapewne w wielu gospodarstwach nie tylko na poziom zużycia nawozów mineralnych, ale także może lokalnie skutkować redukcją plonów. W związku z powyższym rolnicy powinni w prowadzonych gospodarstwach zastosować wszelkie możliwe rozwiązania, które pozwolą im osiągnąć zarówno cel produkcyjny (bez utraty plonu), jak i środowiskowy. Osiągnięcie tych celów w praktyce rolniczej powinno koncentrować się w pierwszej kolejności na zwiększeniu efektywności stosowanych nawozów mineralnych i naturalnych oraz minimalizowaniu strat azotu powodowanych ulatnianiem się oraz wymywaniem.

tekst i fot. prof. dr hab. Renata Gaj

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 11-12/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”