Problemy z ochroną żyta ozimego

Od prawie 30 lat w Unii Europejskiej trwa proces wycofywania substancji czynnych. Żyto ozime jest jedną z ważniejszych upraw, której te zmiany dotyczą i mają poważny wpływ na jej ochronę, ponieważ może zostać wycofanych ponad 30% preparatów.

Aktualnie do ochrony żyta ozimego przed agrofagami zarejestrowane są w Polsce 662 środki ochrony roślin (ś.o.r.), z czego największą grupę stanowią herbicydy, których jest 280, następnie fungicydy – 210, zaprawy fungicydowe – 66, regulatory wzrostu – 58, moluskocydy – 29 oraz insektycydy – 19 (tab. 1.).

Ogólne zużycie s.cz. w życie ozimym

W Polsce zasiewom żyta ozimego zagraża ok. 70 agrofagów. Wymusza to prowadzanie odpowiednich zabiegów ochronnych, których liczba w ostatnich latach stopniowo wzrasta. Aktualnie wykonuje się w sezonie średnio 3,6 zabiegów opryskiwania – w tym najwięcej, bo 1,8 razy redukuje się chwaty, patogeny zwalcza się 1,3-krotnie, a szkodniki 0,1-krotnie. Regulatory wzrostu stosuje się 0,4-krotnie, podobnie też moluskocydy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB (IERiGŻ – PIB) do ochrony żyta ozimego zużywa się w Polsce tylko 0,31 kg s.cz./ha, w tym najwięcej herbicydów – 0,17, znacznie mniej fungicydów – 0,08, moluskocydów – 0,06. W 2003 r. zużywano w życie ozimym 0,53 kg s.cz./ha,  natomiast w 2012 r. tylko 0,30 kg s.cz./ha (tab. 2.). W Polsce chemizacja produkcji żyta ozimego jest bardzo niska, w porównaniu np. z: ziemniakiem, gdzie zużywa się 3,67 kg s.cz./ha,
czyli 3,36 kg więcej, burakiem cukrowym, gdzie zużywa się 2,67 kg  s.cz./ha, czyli 2,36 kg więcej, czy rzepakiem ozimym, gdzie zużycie wynosi 1,67 kg s.cz./ha, a więc o 1,36 kg  więcej. Spośród zbóż największej chemizacji podlega pszenica ozima, bo stosuje się 1,24 kg s.cz./ha, czyli więcej od żyta aż o 0,93 kg s.cz./ha.  Podobnie zużycie wynosi w pszenżycie ozimym – 1,15 kg s.cz/ha,  w jęczmieniuń ozimym 1,13 kg s.cz./ha,
natomiast znacznie mniej stosuje się  w pszenicy jarej – 0,74 kg, jęczmieniu jarym – 0,56 kg, mieszankach zbożowych – 0,56 kg i owsie jarym – 0,44 kg,  czyli więcej o 0,13 kg s.cz./ha.

Substancje czynne herbicydów

Aktualnie w Polsce do regulacji zachwaszczenia na plantacjach żyta ozimego zarejestrowanych jest 280 herbicydów. W najbliższych latach może zostać wycofanych 6 s.cz., w tym: diflufenikan występujący w 55 herbicydach, metsulfuron metylowy w 20, chlorotoluron w 11, pendimetalina
w 9, flurochloridon w 2 oraz aklonifen w 1 preparacie. Zmniejszenie liczby herbicydów wymusi na rolnikach polepszenie poziomu agrotechniki, co jest zgodne z integrowaną ochroną roślin. Obecnie w Polsce najwięcej herbicydów zarejestrowanych jest w życie ozimym do zwalczania gwiazdnicy pospolitej – 226 preparatów oraz tasznika pospolitego – 217.

prof. dr hab. Marek Mrówczyński, dr hab. inż. Przemysław Strażyński

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot.Fiedler

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”