Rzepaku jarego coraz mniej

Produkcja rzepaku jarego w Polsce w porównaniu do rzepaku ozimego jest stosunkowo mała. Niemniej bardzo wysokie ceny skupu nasion mogą skłonić niektórych rolników do uprawy również tej formy.

W ostatnich latach powierzchnia uprawy rzepaku jarego była dość zróżnicowana i wynosiła od ok. 15 do 90 tys. ha, podczas gdy rzepaku ozimego od ok. 740 do 910 tys. ha. W tym czasie areał uprawy formy jarej wyraźnie zmalał (tab. 1.). Stanowi ona zatem jedynie uzupełnienie ogólnej produkcji rzepaku w Polsce. Zainteresowanie uprawą rzepaku jarego wzrasta po ostrych zimach, a jak będzie po tegorocznej zimie, dopiero się okaże. Jednak rolnicy już na początku roku będą się zastanawiać, czy warto siać rzepak jary w nowym sezonie wegetacyjnym.

Plon niższy, jakość nasion dobra

Rzepak jary wytwarza mniejszy plon niż ozimy, a plonowanie jest dość zmienne w poszczególnych sezonach wegetacyjnych i w dużym stopniu uzależnione od przebiegu warunków pogodowych. W wieloleciu średni plon nasion odmian rzepaku jarego w doświadczeniach realizowanych w systemie porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO) stanowił zaledwie połowę (51%) średniego plonu odmian rzepaku ozimego (tab. 2.). Nasiona odmian rzepaku jarego odznaczają się natomiast dobrą jakością. Zawartość tłuszczu mają zbliżoną lub nieco mniejszą od nasion rzepaku ozimego, natomiast zawierają przeciętnie więcej białka ogólnego, a mniej włókna i glukozynolanów. Mniejszy o połowę plon nasion rzepaku jarego w porównaniu do rzepaku ozimego może nie być wystarczający, aby uzyskać zadowalające przychody, które pokryją poniesione nakłady, pomimo że są one niższe niż w przypadku uprawy rzepaku ozimego.

Wiele zależy od pogody

Obserwowane w ostatnich latach anomalie pogodowe w większym nasileniu nie są korzystne dla uprawy rzepaku jarego. W zeszłym pięcioleciu najniższy plon rzepaku jarego z PDO zebrano w bardzo suchym 2018 r. Duży deficyt opadów prawie w całym okresie wegetacji oraz wyższa niż w wieloleciu temperatura powietrza spowodowały, że rośliny słabo wyrosły i zawiązały mniej łuszczyn, z mniejszą liczbą nasion. Potwierdza to stosunkowo duże wymagania wodne roślin rzepaku jarego, który udaje się najlepiej w rejonach o zwiększonej ilości opadów w okresie wegetacji.

mgr inż. Jacek Broniarz 

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”