Wpływ miedzi na plon i jakość buraka cukrowego

Standardowo przyjmuje się, że burak cukrowy spośród mikroskładników najbardziej reaguje na deficyt boru, natomiast nie należy do roślin wrażliwych na miedź. Jednak ostatnie wyniki badań wskazują, że dokarmianie tym składnikiem wpływa na niego pozytywnie. Miedź zwiększa zawartość cukru w korzeniach, poprawia plon korzeni i w efekcie plon cukru.

W glebach Polski z mikroskładników najbardziej brakuje: boru, miedzi i molibdenu. Niską zasobność gleby w bor stwierdzono w 74%, miedzi w 34%, a molibdenu w 23% użytków rolnych. O ile bor jest standardowo uwzględniany w technologii nawożenia buraka, o tyle na miedź mało kto zwraca uwagę. A w świetle podanych informacji niskiej zawartości miedzi można się spodziewać średnio na co trzecim polu.

Wrażliwość roślin jest różna

Rośliny pobierają miedź z roztworu glebowego, głównie w formie jonu Cu2+ i w postaci chelatów. Jej przyswajalność jest silnie determinowana przez zawartość materii organicznej i odczyn. Im większa zawartość próchnicy i wyższe pH gleby, tym pierwiastek staje się mniej dostępny dla roślin. W glebach organicznych miedź jest wiązana przez kwasy organiczne. Natomiast w miarę wzrostu zasadowości gleby ulega ona sorpcji chemicznej. Zarówno w roztworze glebowym, jak i w roślinie 98-99% składnika występuje w formie skompleksowanej. Roślinami bardzo wrażliwymi na niedobór miedzi są jęczmień i pszenica. Do nieco mniej wrażliwych należą: owies, bobik, koniczyna czerwona i lucerna. Z kolei burak cukrowy, rzepak, kukurydza i pszenżyto zaliczane są do grupy roślin o niskiej wrażliwości, u których niedobory wizualne stwierdza się bardzo rzadko. Być może z tego powodu miedź w nawożeniu buraka nie jest należycie doceniana.

Pełni szereg ważnych funkcji

Miedź jest niezbędna w: fotosyntezie, metabolizmie białek i węglowodanów, funkcjonowaniu błon komórkowych, w przemianach azotu oraz witaminy C. Jest składnikiem lub aktywatorem wielu kluczowych enzymów. Zwiększa aktywność reduktazy azotanowej, pobranie i wykorzystanie azotu. Efektywnie kształtuje gospodarkę azotową roślin, głównie przez aktywowanie procesów odpowiedzialnych za pobranie i transformację azotu w białko. Jest konieczna w procesie syntezy ligniny, która stanowi ważny składnik ścian komórkowych, zapewnia sztywność tkankom oraz zwiększa odporność mechaniczną na patogeny i szkodniki. Poza tym miedź wykazuje bardzo silne właściwości bakterio- i fungistatyczne. W reakcji na czynnik stresowy w obecności miedzi zachodzi synteza: fenoli, fitoaleksyn, kwasów fenolowych oraz garbników. Związki te skutecznie hamują rozwój patogenów. Stwierdzono wysoką dodatnią korelację pomiędzy pobraniem miedzi przez liście i korzenie buraka a plonem cukru technologicznego.

Wskazana prewencja

Wizualne oznaki deficytu miedzi, podobnie jak innych mikroskładników, ujawniają się przy skrajnym niedożywieniu, i to zazwyczaj u roślin bardzo wrażliwych na jej niedobór. W praktyce występuje najczęściej niedobór ukryty, bez żadnych widocznych symptomów. Niestety taki stan niedożywienia również prowadzi do strat. Klasycznym przykładem deficytu miedzi jest tzw. choroba nowin, występująca najczęściej u zbóż uprawianych na glebach organicznych i zasadowych. W przypadku buraka, przy skrajnym deficycie początkowo obserwuje się chlorozę liści sercowych. Później pojawiają się jasnozielone, z czasem bielejące, marmurkowate przejaśnienia blaszki liściowej i ogonka.

tekst i fot. dr inż. Dariusz Górski

Instytut Ochrony Roślin – PIB, TSD w Toruniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”