Zagrożenia ze strony ślimaków w oziminach

W tym roku odnotowano dużą liczebność i wzmożoną aktywność ślimaków nagich. Szkodniki najchętniej żerują w temperaturze powietrza 10-20°C, a w czasie upałów potrafią schować się w glebie na głębokości nawet do 60 cm. Gdy jesienią pojawią się oziminy i wzrośnie wilgotność gleby, ślimaki wyjdą z miejsc, w których odpoczywały, i rozpoczną żerowanie.

Najgroźniejszymi szkodnikami roślin ozimych są cztery gatunki ślimaków nagich: ślinik pospolity (Arion vulgaris) i ślinik wielki (Arion rufus) oraz pomrowik plamisty (Deroceras reticulatum) i pomrowik polny (Deroceras agreste).

Ślimaki nagie są zwierzętami nocnymi, aktywnymi głównie od zmierzchu do świtu. Natężenie światła, wilgotność oraz temperatura powietrza i gleby mają istotny wpływ na ich aktywność. Jesienią, po opadach deszczu oraz przy słabym natężeniu promieni słonecznych mogą być aktywne również w ciągu dnia, w temperaturze 6-20°C. Podczas jesieni w uprawach roślin ozimych ślimaki mogą pozostać w fazie aktywności nawet 2/3 doby. Zdarza się, że aktywność niektórych osobników może być jeszcze dłuższa.

W ostatnim dziesięcioleciu populacje ślimaków nagich z roku na rok stają się coraz liczniejsze. Prowadzi to do zniszczeń całych upraw lub zmniejszenia nawet o 50% wielkości płodów rolnych. Szkodniki te mocno uszkadzają rośliny uprawne, a najchętniej zjadają: rzepak, pszenicę i pozostałe gatunki zbóż ozimych.

Śliniki

Ślinik pospolity i ślinik wielki pochodzą z jednej rodziny, są do siebie podobne i trudno je odróżnić. Są to duże ślimaki (dorosłe osobniki mają około 12-15 cm długości) i bardzo płodne, ponieważ w czasie swojego życia (1-2 lat) potrafią złożyć ok. 450 jaj. Występują praktycznie na całym obszarze naszego kraju. Szkody wyrządzają głównie w brzegowych partiach pól, wchodząc w głąb uprawy maksymalnie do 30 m. Są dość ruchliwe, a przy suchej i słonecznej pogodzie migrują w ciągu dnia do miedz i rowów. Ślimaki chętnie się rozwijają i uszkadzają rośliny w miejscach występowania zagłębień terenu oraz stawów i oczek wodnych w obrębie plantacji.

Pomrowiki

Pochodzą z jednej rodziny. Młode osobniki są do siebie podobne i trudno je odróżnić. Pomrowiki to małe ślimaki (dorastają do 4,5 cm długości), bardzo płodne. W ciągu swojego rocznego życia mogą złożyć do 600 jaj. Ślimaki obu gatunków pomrowików często występują razem na tym samym terenie. Uprawy roślin ozimych niszczą w krótkim czasie, ponieważ zasiedlają całe plantacje. Ślimaki tych gatunków są aktywne na polach wśród różnych upraw, dlatego zagrożenie z ich strony jest tak duże i poważne w skutkach. Odżywiają się roślinami, zjadając ich podziemne i nadziemne części. Ślimaki te występują pospolicie na terenie całej Polski, w licznych populacjach.

Rzepak mogą zniszczyć w 100%

W uprawach rzepaku ozimego pierwsze szkody można zaobserwować już w fazie kiełkowania i wschodów roślin. W fazie 1-3 liści właściwych ślimaki uszkadzają blaszki liściowe, pozostawiając na niektórych roślinach tylko nerwy główne. Przy występowaniu licznej populacji pomrowików (kilkunastu osobników na m2) siewki rzepaku w wielu miejscach pól zostają uszkodzone prawie w 100%, i to w ciągu 2 tygodni. Skutkuje to zaprzestaniem prowadzenia uszkodzonych upraw i zmusza producentów rolnych do ich zaorania.

tekst i fot. dr inż. Monika Jaskulska

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 09/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”