Zapobiegaj stratom w przechowywaniu

Ziemniaki, w zależności od ich przeznaczenia, przechowuje się od kilku tygodni do nawet 9 miesięcy. Ważne jest, żeby uchronić je w tym czasie przed nadmiernymi stratami i zachować jakość odpowiednią dla kierunku użytkowania.

Zbiory ziemniaków w Polsce w ostatnich latach ustabilizowały się na poziomie 6,5-9 mln ton. Tylko około 60% zbieranych plonów przechowuje się w obiektach, które pozwalają częściowo lub w pełni kontrolować stan i jakość składowanych bulw. Największy, sięgający nawet 80%, udział w stratach przechowalniczych mają ubytki naturalne wynikające z procesów życiowych (oddychanie, transpiracja, kiełkowanie) zachodzących w bulwach w tym okresie. Jednak to nie ubytki naturalne stanowią największy problem, a choroby rozwijające się podczas magazynowania i pomimo że stanowią one tylko 20% strat, są najbardziej dotkliwe finansowo. Do najgroźniejszych chorób przechowalniczych należą: sucha
i mokra zgnilizna bulw, wodna zgnilizna przyranowa i zaraza ziemniaka. Z powodu dużego spożycia bulw przetworzonych (frytki, chipsy) wzrosło znaczenie parcha srebrzystego.

Fuzarioza bulwy zmumifikuje

Sprawcą suchej zgnilizny są grzyby z rodzaju Fusarium, głównie: F. sulphureum, F. coeruleum, F. sambucinum oraz F. avenaceum, dlatego chorobę tę określa się często nazwą fuzarioza lub zgnilizna fuzaryjna. Do infekcji najczęściej dochodzi jesienią podczas zbioru oraz przechowywania, chociaż infekcji bulwy mogą także ulegać już w czasie wegetacji. Główną przyczyną zakażania bulw suchą zgnilizną są mechaniczne uszkodzenia skórki (otarcia, zranienia, obtłuczenia) oraz infekcje wywołane przez patogeny innych chorób (np. zarazy ziemniaka). Pierwsze objawy fuzariozy mogą wystąpić na bulwach 4-5 tygodni po zbiorze. Są to ciemnobrunatne plamy, które zwiększają swoją objętość w miarę rozwoju choroby. Miąższ w miejscu infekcji zmienia konsystencję – mięknie i zapada się. Skórka bulwy marszczy się i na jej powierzchni powstają koncentryczne pierścienie, na których można obserwować poduszeczki grzybni, barwy od białej, poprzez różową do czerwonej lub błękitnej. Efektem końcowym rozwoju choroby jest mumifikacja bulw, łatwe kruszenie się miąższu i barwa od beżowej do brunatnej. Bulwa na skutek całkowitej utraty wody wyglądem swoim przypomina suszoną śliwkę.

Mokra zgnilizna zmieni je w śluz

Sprawcą mokrej zgnilizny są bakterie z rodzaju Pectobacterium oraz Dickeya. Do infekcji bulw może dojść już podczas wegetacji, kiedy mają one kontakt z porażoną nacią lub chorymi bulwami. Infekcja może nastąpić też podczas zbioru, sortowania oraz przygotowywania bulw do składowania, jak również podczas przechowywania. Infekcja następuje najczęściej poprzez przetchlinki oraz uszkodzenia skórki lub jako infekcje wtórne w wyniku porażenia przez inne patogeny. Na zainfekowanej bulwie tworzą się wilgotne plamy, których brzegi są wyraźnie oddzielone od zdrowej części skórki. W miejscu infekcji powstają zagłębienia wypełnione śluzowatą, kremową, zgniłą tkanką. Bulwa ciemnieje i gnije. Jej miąższ zamienia się w śluz bakteryjny, który jest przyczyną kolejnych zakażeń.

tekst i fot. dr inż. Jerzy Osowski  

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Radzików, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 8/2021 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”