Ziemniaki bezpieczne w przechowalniach

Okres przechowywania ziemniaków może trwać od kilku tygodni do nawet 9 miesięcy. W tym czasie bulwy muszą zachować cechy jakościowe, odpowiednie dla wszystkich kierunków użytkowania. Ważne jest, aby straty wynikające z ubytków naturalnych (oddychanie, transpiracja, kiełkowanie) i występowania chorób ziemniaków były jak najmniejsze.

W ostatnich latach obserwujemy wzrost znaczenia chorób skórki, które powodują obniżenie jakości bulw przez nadmierne odparowywanie wody, obniżenie ich przydatności do przetwórstwa i wartości nasiennej, a także ułatwiają wtórne infekowanie bulw przez inne patogeny. Zdrowa skórka bulw ma duże znaczenie na rynku, na którym jest zapotrzebowanie na ziemniaki dobrej jakości, nadające się nie tylko do przerobu na przetwory spożywcze (frytki, chipsy, susze, skrobia), ale także jako bulwy myte lub półprzetworzone. Występująca od wielu lat tendencja do zmniejszania ilości ziemniaków spożywanych jako nieprzetworzone, a wzrost przetwarzanych sprawia, że choroby bulw mają duże znaczenie.

Parch srebrzysty

Jedną z chorób skórki jest parch srebrzysty powodowany przez grzyb Helminthosporium solani. Pierwsze doniesienia pochodzą z 1871 r. Jeszcze na początku XX w. uważano, że jego znaczenie jest niewielkie, a obecnie występowanie parcha jest odnotowywane we wszystkich rejonach uprawy ziemniaków. Jednym z czynników decydujących o znaczeniu gospodarczym choroby stały się straty ponoszone przez przemysł przetwórczy (do 8,5 mln dol. w Idaho USA) oraz handel (13% plonu bulw handlowych na skutek odparowywania wody z uszkodzonych parchem bulw).

Do infekcji dochodzi w glebie, gdzie opadające z trzonków zarodniki uwalniane z bulw zainfekowanych przedostają się na młode bulwy potomne. W trakcie przechowywania pierwsze objawy choroby możemy najczęściej zauważyć w miejscu przyczepu bulwy do stolonu. Są to pojedyncze, jasnobrunatne, nieregularne plamy, które z czasem zwiększają swoją powierzchnię, obejmując niekiedy kilkadziesiąt procent powierzchni bulwy. W przypadku ziemniaków o czerwonym zabarwieniu skórki, rozwój parcha objawia się w postaci utraty pigmentu, a na bulwach o jasnej barwie skórki jasnobrunatne plamy z czasem stają się srebrzyste. Ten srebrzysty kolor nekroz powstaje na skutek rozwarstwiania się komórek i wypełniania powietrzem powstałych szczelin, skąd pochodzi potoczna nazwa choroby. We wczesnych stadiach rozwoju brzegi plam ze srebrzystym wyglądem są często ciemniejsze, co świadczy o tym że zachodzi tam proces zarodnikowania. Objawy takie można zauważyć na bulwach umytych, które są sprzedawane w sieciach handlowych. Przy silnym porażeniu możemy obserwować łuszczenie się skórki bulw z plam nekrotycznych. Zjawisko to powstaje na skutek silnego odparowania wody, kiedy skórka kurczy się i obsycha. Wiosną na silnie porażonych bulwach może wystąpić kolejny z objawów choroby, określany jako elphant ear texture skin (skóra na uchu słonia). Jest to skutek silnego odparowania wody w miejscu uszkodzenia skórki.

tekst i fot. dr inż. Jerzy Osowski

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Radzików

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 08/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”